11.Kalkınma Planı ve Eğitim (5)
Meclis’te kabul edilen ve 2019-2023 dönemlerini kapsayan 11. Kalkınma Planı’nda eğitimi ele almaya devam ediyoruz. Doğrusunu isterseniz değerlendirilmesi için bir yazının bile fazla olduğu metnin eğitim bölümü ile ilgili beşinci yazıyı yazıyor oluşum bizi muhatap kılan içeriğin ve düzeyin yüksek oluşu ile ilgili değil. Tersine içerik ve düzeyden yoksun bu metin vesilesiyle alan kavrayışımızın ne kadar zayıf, bürokratik işleyişimizin nasıl keyfi ve sıradan, kamusal denetimimizin dolayısıyla nitelikli ve gerçekçi bir düzey ve içerik talep eden bir toplumsal varlıktan ve ciddiyetten uzak olduğunu belirtmek ile ilgili. Eğitim ile ilgili bölümde sıralanan politika ve tedbirlere yakından bakarak bir anlamda görüntünün altındaki yakıcı gerçekle yüzleşmeye çabalıyoruz, çağırıyoruz. Çabalıyoruz, bunda ısrar ediyoruz, zira akılla, mantıkla, gerçeklikle bağı/bağlantısı son derece zayıf anlayışla/alışkanlıkla malul iki yüzyıllık modern eğitim tarihimizden ve kavrayışımızdan süzülüp gelen bu uygulamaları ancak bu ısrarlı eleştirilerle aşabiliriz.
Devleti yükümlülük altına sokan bu metnin eğitim bölümünde muhatap olduğumuz mantıksal kurguyu, dili, düşünce düzeyini alıntılayacağımız politika ve tedbirler üzerinden somutlaştırmaya devam edelim. Örneğin 553 numaralı politikada şöyle denilmiş: ‘Öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin motivasyonları ve mesleki gelişimleri artırılacak ve öğretmenlik mesleğinin toplumsal statüsü güçlendirilecektir.’ Cümle çok albenili, ziyadesiyle gönül alıcı! Hiçbir olumsuzluk barındırmıyor, iyi ve güzel şeylerin olacağını söylüyor politika: motivasyon artacak, statü güçlendirilecek! Peki neden? Neden öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin motivasyonları artırılıyor? Düşüklük mü var? Varsa bu düşüklüğün sebepleri neler? Mesleki gelişimi neden artırıyoruz? Buradaki eksikliği kim, nasıl tespit etti? Eksikliğin sebepleri nedir? Öğretmenlik mesleğinin toplumsal statüsü güçlendirilecek derken mevcut statünün güçlü olduğu mu kabul ediliyor? Toplumsal statünün güçlendirilme gerekçeleri ve kullanılacak enstrümanlar nedir? Bir toplumsal statü nasıl güçlendirilir?
Kabul edilmesi mümkün olmayan, tartışmaya açık, çarpık ön kabullere yaslanan, pek çok başka soruyu kaçınılmaz şekilde sordurtan metnin yukarıdaki politikasına ne tür tedbirlerle ulaşmaya çalışacağına bakalım. Bu politika için dokuz tedbir yazılmış metinde. Birincisi ‘Öğretmenlik Meslek Kanunu’ çıkarılacak, ikincisi ‘konut imkânlarının kısıtlı olduğu bölgelerde öğretmenlerin barınma ihtiyaçlarını karşılayacak konut yatırımlarına devam edilecek’, üçüncüsü ‘okul yöneticiliği profesyonel bir meslek haline getirilecek ve yönetici eğitimi akreditasyon yapısı oluşturulacak’, dördüncüsü ‘ehliyet ve liyakat temelli kariyer sistemi hayata geçirilecek’, beşincisi ‘sınıf öğretmenlerinin yan alan ve mesleki rehberlik becerileri geliştirilecek’, altıncısı ‘yabancı dil öğretmenlerinin niteliklerini artırmaya yönelik hizmet içi eğitimler düzenlenecek’, yedincisi ‘öğrenci kazanımları dikkate alınarak öğretmenlere ve okul yöneticilerine, görev yaptıkları eğitim kurumunun türü ve mahalline göre farklı oranlarda teşvik edici mekanizmalar oluşturulacak’, sekizincisi ‘yatay ve dikey kariyer basamaklarına yönelik lisansüstü düzeylerde mesleki uzmanlık ve gelişim programları açılacak’, dokuzuncusu ‘hizmet içi eğitimlerin içerikleri öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin güncel ihtiyaçları çerçevesinde yenilenecek, mesleki ve teknik eğitimde hizmet içi eğitimler iş ortamlarında gerçekleştirilecek.’
Öğretmenlik Meslek Kanunu kendi başına motivasyonu niye arttırsın, toplumsal statüyü nasıl güçlendirsin? Bir kanunun içeriğinden bağımsız şekilde kendi başına anlamı olabilir mi? Öğretmenlik mesleği ülkemizde merdiven altı bir meslek değil ki kanuna bağlanmasının kendi başına bir anlamı olsun. Lojman yapımı, hizmet içi eğitim, kariyer basamakları, lisansüstü mesleki uzmanlık ve gelişim programları vs. gibi laf kalabalıkları eğitim ezberimizin klişeleri. Şecaat arz ederken merd-i kıpti sirkatin söylermiş. Ehliyet ve liyakat temelli kariyer sistemi hayata geçirilecek denirken acaba ehliyet ve liyakat temelli olmayan bir kariyer sistemi mi uyguladığımız söyleniyor? Kayırmacılığa, yandaşlığa dayanan bir saadet zincirinin adı mı şu anki kariyer sistemi?
Altını çizmek istediğim husus şu: bir alandaki iyileşmeyi ilintisi meçhul bir takım genel ve güzel doğruları sıralayarak yapamayız. Alandaki başarısızlığı doğru dürüst çözümlemeden sağlıklı bir iyileştirme yapamayız. Ciddi olmadan, makul ve mantıklı olmadan bir iyileştirme yapmak nasıl mümkün olabilir? Öğretmenlerin motivasyonlarının, toplumsal statülerinin konu edildiği bir yerde eğitim ortamını, mali ve özlük hakları, çalışma koşullarını, ülkenin ve küresel dünyanın seyrini dikkate almaksızın yalıtık ve teknik bir mevzuyu konuşuyormuş gibi davranarak iyileştirme olacağını ileri sürmek esas itibariyle hiçbir şeyin değişmeyeceğini peşinen ilan etmektir. Evet, eğitim bahsinde hiçbir şeyin değişmeyeceği ilanı var lakin ilanın ne içeriğine bakan var ne de bu içeriği sorun eden var?
