Boş, yararsız ve umutsuz pratiğimize yeniden başladık
Mitolojideki Sisyphos söylencesi çoğumuzun malumudur. Söylenceye göre Sisyphos tanrılar tarafından büyük bir kayayı dik bir tepenin doruğuna yuvarlamaya mahkûm edilmiştir. Sisyphos tam tepenin doruğuna ulaştığında kaya her zaman elinden kaçmakta ve Sisyphos her şeye yeniden başlamak zorunda kalmaktadır. Bu açıdan söylence Sisyphos örnekliğinde boş, yararsız ve umutsuz bir çabayı ete kemiğe büründürmektedir.
Uzun bir tatilin ardından bu hafta itibariyle yeniden eğitim-öğretim sezonunu açarken aklıma Sisyphos ile yaşadığımız ortak kader geliyor. Sonu olmayan bir kısır döngü içerisinde debelenen eğitim-öğretim sistemimiz tartışma usulü, konuları, sorun çözme yaklaşımı ve becerisi ile mitolojik söylencenin modern zamanlar versiyonu niteliğinde. Umutsuz, boş ve yararsız bir çabanın göstergesi niteliğinde eğitim-öğretim.
Mevcut sistem merkezi planlaması, organizasyonu, yürütülmesi ve denetim mekanizmasıyla eldeki olanın işlevselliğine, amaçları gerçekleştirme kapasitesine odaklanma yerine fi tarihinde oluşturulmuş olan düzeneğin her halükarda muhafazasına odaklı seyrediyor. Mesele eğitim-öğretim üzerinden arzulanan, beklenen, istenen şeyin hayat bulup bulmaması değil, alışkanlık haline gelmiş bir ritüelin, ruhunu teslim etmiş bir bedenin ayakta kalması şeklinde ele alınıyor.
Bakınız, bugün eğitim bileşenlerinin (öğretmen, öğrenci, veli ve MEB) hiçbirinin memnun olmadığı, anlamlı bulmadığı, sonuçlarından şikâyetçi olduğu bir yapı ile karşı karşıyayız. Bu yapının, en başından itibaren derde deva olamayacağı görülmüş ancak bir akıl tutulması üzerinden çözüm yapısal eleştirilerde, arayışlarda aranmamıştır. İdeolojik-politik bir sevda uğruna palyatif tedbirlerde, yüzeysel arayışlarda insan, emek, zaman ve para çarçur edilmektedir. Modern devletin en büyük fetişlerinden olan eğitim-öğretim zamanla konumunu pekiştirmiş en muhalif zihinlerde bile sorgulanmaz konuma erişmiştir. Zira alternatif arayışlar düzenek eleştirisine odaklı olmak yerine içeriğe yapılan rötuşlarda seyrediyor. Alternatif arayışların basit içerik düzenlemeleriyle elde edileceği naif beklentisi bile hem arayışın ne kadar temelsiz hem de eğitim gündeminin ne kadar kısır olduğunu göstermesi açısından yeterlidir.
Eğitim-öğretim işi ciddi bir iştir. Nitelikli tartışmaları, sahici arayışları icbar eder. Mevcudun okunmasını, eleştirilmesini, teferruatlı analizini, geçmiş ve gelecek tasavvurunu talep eder. Değişen şartları, yeni teknolojileri, yeni mimariyi, kent yaşamını, dönüşen aileyi, aile içi ilişkileri, anne-baba rollerini, çalışma hayatının belirleyici karakterini dikkate alan kapsamlı, bütünlükçü yaklaşımları zorunlu kılar. Standart, tekdüze, her yer, her zaman, herkes için geçerli bir düzen arayışı beyhude bir beklentidir. Postmodern dünyanın kaotik atmosferi içerisinde soluklanıp sanayi döneminin ve yontulmamış modern devletin gereksinimlerinde hayat bulmuş bir düzenekte ısrar, anı ve geleceği berhava etmektir.
O yüzden bugün tartışılan Zorunlu Din dersleri, Anadilde eğitim vs. gibi başlıklar da esas itibariyle eğitimin yapısal sorunlarına işaret eden, onları çözüme kavuşturacak başlıklar olmaktan uzaktır. Söz konusu başlıklar sistemdeki kaba hak ihlali olarak ele alınabilirler ancak. Dolayısıyla bu sorunlar giderildiğinde bile, nitekim daha önce giderilen Andımız, Milli Güvenlik dersleri, kılık kıyafette olduğu gibi eğitim-öğretimin niteliğinde bir düzelmeye neden olamazlar. Eğitim-öğretim sisteminin tüm performans göstergeleri nitelik sıkıntısının ayniyle vaki olduğunu göstermeye devam ediyor. Cumhuriyet’in başında sorun olarak kodlanan nitelik mevzusu bugünde temel bir sorun olarak varlığını devam ettiriyor. Dolayısıyla sivil toplumun acil ve öncelikli keşfedilmeyi bekleyen gündem maddesi eğitim-öğretimdir. Alternatif arayışların gerçek niteliğine kavuştuğu, zorunluluk dayatmasının kalktığı, sivil toplumun sorunu devlete havale eden sorumsuzluğundan vazgeçtiği bir vasat tesis edilmeyi bekliyor. Küresel dünyada sürekliliğini yitiren kültürü rafine bir halde istikrara kavuşturma, zeminini kaybeden değerlerin hayat bulacağı ilişki biçiminin ve sosyal ortamların tesis edilmesi el atılmayı bekliyor.
Bunlar olmayınca bileşenlerinin kararlı memnuniyetsizliğini, performans göstergelerinin değişmeyen seviyesizliğini sisteme fatura etmeden her yıl Sisyphos gibi mahkûm edildiğimiz sevimsiz bir pratiğe yeniden başlıyoruz. Sorgusuz, sualsiz, hayatın olağan bir pratiği olarak içselleştirilince eğitim-öğretime başlamak bizatihi önemli bir hadise olup çıkmaktadır. Mesele artık sisteme girmek, sistemin içerisinde yer almaktır, sistemin ne olduğu, ne olması gerektiği değil. Biz de anlaşılan farkında olmadan Camus gibi Sisyphos’un boş, yararsız ve umutsuz çabasında ” tepelere doğru tek başına didinmek bile bir insanın yüreğini doldurmaya yeter” şeklinde bir avuntuya hatta “boş, umutsuz ve yararsız” bir gerekçeye teslim olmayı seçtik. Yoksa maliyeti yüksek getirisi çok az bir işi biteviye devam ettiriyor olmazdık.
